ကိလေသဘူမိ ၄ ပါး
၁။ အနုသယဘူမိ- ကိန်းအောင်းသော အခိုက်အတန့်၊၂။ ပရိယုဋ္ဌာနဘူမိ- ထက်ဝန်းကျင် ထကြွထိုးကျင့်သော အခိုက်အတန့်၊
၃။ သံယောဇနဘူမိ- နှောင်ဖွဲ့ တွယ်တာသော အခိုက်တန့်၊ ဥပါဒါနဘူမိ- ပြင်းစွာစွဲလန်းသော အခိုက်တန့်။ (နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၁၃၉။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသဝဋ် ၃ မျိုး
၁။ မသိခြင်း အဝိဇ္ဇာ၊၂။ ကပ်ငြိခြင်း တဏှာ၊
၃။ စွဲလမ်းခြင်း ဥပါဒါန်။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၈၄။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသဝတ္ထု ၁၀ မျိုး
၁။ အာဟာရ ၄ မျိုး၊၂။ ဝိပလ္လာသ ၄ မျိုး၊
၃။ ဥပါဒါန် ၄ မျိုး၊
၄။ ယောဂ ၄ မျိုး၊
၅။ ဂန္ထ ၄ မျိုး၊
၆။ အာသဝ ၄ မျိုး၊
၇။ ဩဃ ၄ မျိုး၊
၈။ သလ္လ ၄ မျိုး၊
၉။ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ ၄ မျိုး၊
၁၀။ အဂတိဂမန ၄ မျိုး။ (နေတ္တိ၊ဝိဘာ၊၂၆၄။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာ ၁၀ မျိုး
၁။ လောဘ- လိုချင်ခြင်း၊၂။ ဒေါသ- ပြစ်မှားခြင်း၊
၃။ မောဟ- တွေဝေခြင်း၊
၄။ မာန- မာန်ထောင်ခြင်း၊
၅။ ဒိဋ္ဌိ- အယူမှားခြင်း၊
၆။ ဝိစိကိစ္ဆာ- ယုံမှားတွေးတောခြင်း၊
၇။ ထိန- ထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊
၈။ ဥဒ္ဓစ္စ- ပျံ့လွင့်ခြင်း၊
၉။ အဟိရီက- အရှက်မရှိခြင်း၊
၁၀။ အနောတ္တပ္ပ- အကြောက်အလန့်မရှိခြင်း။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂။) (အဘိ၊ဓ၊၂၄၃။) (အဘိ၊ဓ၊၂၉၁။) (အဘိ၊ဝိ၊၃၅၄။) (အဘိ၊ဝိ၊၄၀၅။) (အဘိ၊ဝိ၊မြန်၊၂။၅၁၂။) (အဘိ၊ဓ၊မြန်။၄၅၀၊၅၅၉။) (အဘိ၊ဝိ၊မြန်၊၂။၄၃၈။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာ ၃ မျိုး
၁။ လောဘ၊၂။ ဒေါသ၊၃။မောဟ။ (နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၂၁၃။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်ကိလေသာ ၈ မျိုး
၁။ ငြင်းခုံခြင်း (ကလဟ)၊၂။ ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်း (ဝိဝါဒ)၊
၃။ ငိုကြွေးခြင်း (ပရိဒေဝ)၊
၄။ စိုးရိမ်ခြင်း (သောက)၊
၅။ ဝန်တိုခြင်း (မစ္ဆရိယ)၊
၆။ မာန်မူခြင်း (မာန)၊
၇။ အလွန် မာန်မူခြင်း (အတိမာန)
၈။ ချောပစ်ကုန်းတိုက်ခြင်း (ပေသုည)။ (မဟာနိ၊၁၉၈။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာကို ခါထုတ် ဖျက်ဆီးတတ်သော တရား ၅ ပါး
ဓုတဓမ္မ ၅ ပါးနှင့် တူသည်။ ♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်ကိလေသာခေါင်းပါးပုံ ၂ မျိုး
၁။ ရံခါရံခါ ဖြစ်ခြင်း၊၂။ ကိလေသာထကြွမှု ဖြစ်မှု အားနည်းခြင်း။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၆၇။) (မ၊၁၊၅၀။) (မ၊မြန်၊၁။၅၅။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာခေါင်းပါးအောင် ပြုကြောင်းတရား ၄၄ ပါး
စိတ်၏အညစ်အကြေးများကို ခွာခြစ်ကြောင်း တရား ၄၄ ပါးနှင့် တူသည်။ ♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်ကိလေသာငြိမ်းခြင်းဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ် ၄ ယောက်
၁။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အားထုတ်ပြီး ကိလေသာ တို့ကို ငြိမ်းစေတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊၂။ ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးနောက်၌ အားထုတ်ပြီး ကိလေသာတို့ကို ငြိမ်းစေတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊
၃။ မျက်မှောက်ဘဝ၌ပင် အားမထုတ်ဘဲ ကိလေသာတို့ကို ငြိမ်းစေတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊
၄။ ကိုယ်ခန္ဓာပျက်စီး၍ သေပြီးနောက်၌ အားမထုတ်ဘဲ ကိလေသာတို့ကို ငြိမ်းစေတတ်သော ပုဂ္ဂိုလ်။ (အံ၊၁၊၄၇၃။) (အံ၊မြန်၊၁။၄၈၇။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာတို့၏ အကြောင်း ၁၀ ပါး
ကိလေသဝတ္ထု ၁၀ မျိုးနှင့် တူသည်။ ♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်ကိလေသာတို့ကို ဖောက်ခွဲကြောင်း တရား ၆ ပါး
၁။ ကာမတို့ကိုလည်းကောင်း ကာမတို့၏ ဖြစ်ကြောင်း ကာမတို့၏ ထူးသောအဖြစ် ကာမတို့၏အကျိုး ကာမတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှု, ကာမ တို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကိုလည်းကောင်း သိခြင်း၊၂။ ဝေဒနာတို့ကို လည်းကောင်း, ဝေဒနာတို့၏ဖြစ်ကြောင်း, ဝေဒနာတို့၏ ထူးသောအဖြစ်, ဝေဒနာတို့၏ အကျိုး, ဝေဒနာတို့၏ချုပ်ငြိမ်းမှု ဝေဒနာတို့၏ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်ကိုလည်းကောင်း သိခြင်း၊
၃။ သညာတို့ကိုလည်းကောင်း သညာတို့၏ဖြစ်ကြောင်း, သညာတို့၏ ထူးသော အဖြစ်, သညာတို့၏ အကျိုး, သညာတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှု, သညာတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကိုလည်းကောင်း သိခြင်း၊
၄။ အာသဝေါတရားတို့ကိုလည်းကောင်း, အာသဝတရား တို့၏ ဖြစ်ကြောင်း, အာသဝတရားတို့၏ ထူးသောအဖြစ် အာသဝတရားတို့၏ အကျိုး, အာသဝ တရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှု အာသဝတရားတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို လည်းကောင်း သိခြင်း၊
၅။ ကံကိုလည်းကောင်း, ကံတို့၏ဖြစ်ကြောင်း, ကံတို့၏ ထူးသော အဖြစ်၊ ကံတို့၏အကျိုး, ကံတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှု, ကံတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကို လည်းကောင်း သိခြင်း၊
၆။ ဒုက္ခကိုလည်းကောင်း, ဒုက္ခတို့၏ ဖြစ်ကြောင်း, ဒုက္ခတို့၏ ထူးသောအဖြစ်, ဒုက္ခတို့၏အကျိုး, ဒုက္ခတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းမှု, ဒုက္ခတို့၏ ချုပ်ငြိမ်းရာသို့ ရောက်ကြောင်း အကျင့်ကိုလည်းကောင်း သိခြင်း။ (အံ၊၂၊၃၅၈။) (အံ၊မြန်၊၂။၄၅၁။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာနည်းပါးပုံ ၂ မျိုး
၁။ ရံဖန်ရံခါ ဖြစ်ခြင်း၊၂။ ထကြွခြင်း၏ နုံ့ခြင်း။ (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၁။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာပယ်ခြင်း ၂ မျိုး
၁။ ကိလေသာအစဉ်အားဖြင့် ပယ်ခြင်း၊၂။ မဂ်တို့၏ အစဉ်အားဖြင့် ပယ်ခြင်း။ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၅။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း ၅ ပါး
၁။ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်းကောင်း သီတင်းသုံးဖော် တို့သည်လည်းကောင်း ရဟန်းအား တရားဟော၏၊ ထိုတရား၌ အနက်ပါဠိကို သိ၏၊ ဝမ်းမြောက်၏၊ နှစ်သိမ့်မှု ပီတိ ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ်အပေါင်း ငြိမ်းအေး၏၊ ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ အရဟတ္တဖိုလ်သမာဓိဖြင့် စိတ်တည်ကြည်၏၊၂။ ကြားဖူးသင်ဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် သူတစ်ပါးကို ဟော၏၊ ထိုတရား၌ အနက်ပါဠိကို သိ၏၊ ဝမ်းမြောက်၏၊ နှစ်သိမ့်မှုပီတိ ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ်အပေါင်း ငြိမ်းအေး၏၊ ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ စိတ်တည် ကြည်၏၊
၃။ ကြားဖူးသင်ဖူးသည့်အတိုင်း တရားကို အကျယ်အားဖြင့် သရဇ္ဈာယ်၏၊ စိတ်ဖြင့် အဖန်ဖန်ရှု၏၊ ထိုတရား၌ အနက်ပါဠိကို သိ၏၊ ဝမ်းမြောက်၏၊ နှစ်သိမ့်မှုပီတိ ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ်အပေါင်း ငြိမ်းအေး၏၊ ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ စိတ်တည်ကြည်၏၊
၄။ သမာဓိနိမိတ်ကို ကောင်းစွာ သင်ယူ၍ နှလုံးသွင်း၏၊
၅။ သမာဓိနိမိတ်ကို ကောင်းစွာ သင်ယူနှလုံးသွင်း ခြင်းကြောင့် တရားတော်၌ အနက်ပါဠိကို သိ၏၊ ဝမ်းမြောက်ရ၏၊ နှစ်သိမ့်မှုပီတိ ဖြစ်၏၊ နာမ်ရုပ်အပေါင်း ငြိမ်းအေး၏၊ ချမ်းသာကို ခံစားရ၏၊ စိတ်တည်ကြည်၏။ (ဒီ၊၃၊၂၀၀-၂၀၁။) (ဒီ၊၃၊၂၃၄။) (အံ၊၂၊၁၇။) (ဒီ၊မြန်၊၃။၂၂၃-၂၂၄။) (ဒီ၊မြန်၊၃။၂၅၇။) (အံ၊မြန်၊၂။၂၃။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း ၅ ပါး (တစ်နည်း)
၁။ မိမိ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် သူတစ်ပါးတို့ ဟောကြားအပ်သော တရားကို နာယူခြင်း၊၂။ သူတစ်ပါးတို့၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် မိမိ ကြားနာအပ်ပြီးသော တရားကို ဟောကြားခြင်း၊
၃။ ကြားနာသင်ယူပြီးသော တရားကို ရွတ်ဖတ် သရဇ္ဈာယ်ခြင်း၊
၄။ ကြားနာသင်ယူပြီးသော တရားကို အဖန်တလဲလဲ စိတ်ဖြင့် ကြံစည်ခြင်း၊
၅။ ကသိုဏ်းဆယ်ပါး အသုဘဆယ်ပါး စသည်တို့၌ မိမိနှင့်သင့်လျော်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းအာရုံကို နှလုံးသွင်းခြင်း။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၃။)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
ကိလေသာမှ လွတ်သော ဓာတ် ၆ ပါး
ထိုးထွင်း၍ သိနိုင်ခဲသော တရား ၆ ပါး၊ ဒုပ္ပဋိဝိဇ္ဈ တရား ၆ ပါးတို့နှင့် တူသည်။ ♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်ကိလေသာအားဖြင့် ရောယှက်မှု ၅ မျိုး
၁။ ဒဿနသံသဂ္ဂ= ဝိသဘာဂအာရုံကို မြင်ရ ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ကိလေသာအားဖြင့် ရောယှက်မှု၊၂။ သဝနသံသဂ္ဂ= ဝိသဘာဂ အသံကို ကြားရခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ကိလေသာအားဖြင့် ရောယှက်မှု၊
၃။ သမုလ္လပနသံသဂ္ဂ= မိန်းမနှင့် စကားပြောဆိုရယ်မောခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ကိလေသာအားဖြင့် ရောယှက်မှု၊
၄။ သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂ= မိန်းမပေးသော ပစ္စည်းကို သုံးဆောင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော ကိလေသာ အားဖြင့် ရောယှက်မှု၊
၅။ ကာယသံသဂ္ဂ= မိန်းမလက်ကိုကိုင်ခြင်းစသော ကိုယ်လက်နှီးနှော မှုကြောင့်ဖြစ်သော ကိလေသာအားဖြင့် ရောယှက်မှု၊ [သံဋ္ဌ-၌ သမ္ဘောဂသံသဂ္ဂကို ပရိဘောဂ သံသဂ္ဂဟု သုံးထားသည်။] (သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၃။)(မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၀။)(ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၁၀။)(သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၆၂။)(အပ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၃။)(မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၂၈၉။)(စူဠနိ၊ဋ္ဌ၊၁၀၂။)(အံ၊ဋီ၊၃၊၃၁၊၂၇၉)♦ပိဋကတ်သုံးပုံ သရုပ်စုံအဘိဓာန်
